Bij op broccoliGroenten die zichzelf uitzaaien, heb je er al eens bij stilgestaan? Net zoals bij een- en tweejarige bloemen kan je ook groenteplanten laten bloeien zodat ze in zaad komen. Het verandert het beeld van je tuin volledig want de bloeiende groenten worden groot en zijn decoratief.
Als de groenteplanten uitgebloeid zijn, kan je de zaden oogsten en volgend seizoen gebruiken in je moestuin. Of je laat de planten gewoon staan en zichzelf uitzaaien. In dit laatste geval heb je uiteraard minder controle over wat waar zal opkomen maar je kan altijd nog reguleren door te schoffelen of de opgekomen plantjes verplanten. En het is een natuurlijk proces, de natuur doet het zelf ook!
Om gezonde planten te kweken, is het alleszins goed dat zowat alles door elkaar geplant wordt. Op die manier vinden schadelijke insecten en vlinders hun lievelingsplanten minder snel en blijven ze meer gevrijwaard van vraatschade.
Bovendien zijn veel insecten, bijen, hommels en vlinders zot op bloeiende groenten. De koninginnepage verkiest zelfs het loof van schermbloemigen (engelwortel, pastinaak, maggi en venkel) om er eitjes op af te leggen. Door groenten in bloem te laten komen, verhoog je de biodiversiteit in je tuin!
Welke groenten en kruiden zaaien zich gemakkelijk uit?
Hierbij een lijstje van groenten en kruiden die zichzelf gemakkelijk uitzaaien. Het is zeker niet volledig en vaak ook afhankelijk van de structuur van je bodem welke groenten al dan niet uitzaaien.
Snijsla en pluksla, kropsla, veldsla, rucola, peterselie, pastinaak, rode biet, venkel, rode melde (groene melde zaait zich slecht uit), lepelblad, snijbiet, snijselder, koriander, dille, kervel, kliswortel, winterpostelein, nieuw Zeelandse spinazie, komkommerkruid … Ook munt geraak je niet meer kwijt in de tuin! Dit komt vooral door zijn ondergrondse uitlopers en minder door het uitzaaien.
Venkel kan als kruid worden gekweekt of als knol.
Nieuw Zeelandse spinazie is ideaal als zomerteelt. Deze spinazie vormt lange slierten en schiet niet op in de warmte. Het jaar daarop kan je de gekiemde plantjes verplanten of gewoon laten uitgroeien.
Welke groenten laat ik niet uitzaaien?
Tomaten zaaien zich gemakkelijk uit maar het gebeurt vrij laat in het voorjaar waardoor je een forse achterstand oploopt en pas laat tomaten kan oogsten. Het slijmerig laagje rond de tomatenzaadjes zorgt ervoor dat tomaten niet vroegtijdig kiemen. De zaadjes kiemen pas op het moment dat de bodem voldoende is opgewarmd.
Zelfuitzaai kan ervoor zorgen dat bepaalde groenten niet meer zuiver van ras zijn. Vooral pompoenen, courgettes en komkommers zijn gevoelig aan kruisbestuiving. Je zal zien dat pompoenen die je spontaan laat uitgroeien meestal niet meer dezelfde pompoensoort is als je het jaar voordien gezaaid hebt. Daarom kies ik jaarlijks voor zelf gekweekte pompoenplanten zodat ik zeker ben dat ik lekkere Hokkaido’s oogst. Zeker als je maar een kleine tuin hebt, zou ik de uitgezaaide pompoenen verwijderen.
Tips en tricks bij zelfuitzaai
Wil je de groenten laten uitzaaien, kies dan bij de eerste keer zaaien voor zaadvaste rassen en geen hybridesoorten. Zaadvaste rassen, het woord zegt het zelf, zijn rassen die bij uitzaai min of meer dezelfde eigenschappen hebben als de oorspronkelijke planten.
Vermijd dat je verschillende rassen van dezelfde groentesoort dicht bij elkaar plant. Rassen die tegelijk in bloei staan, kunnen door hommels en wind elkaar bestuiven waardoor je bij uitzaai voor verrassingen komt te staan.
Laat een aantal goed gevormde planten staan om in zaad te komen. Kies zeker geen kleine, zwakke planten om zich te laten uitzaaien want dit geeft ook zwakke nakomelingen.
Kies voor planten die laat doorschieten.
Laat voldoende planten van dezelfde soort staan om zich uit te zaaien. Hoe meer planten van hetzelfde ras onderling met elkaar kunnen kruisen, hoe beter de basis voor een goede zaadkwaliteit.
Wist je dat koolplanten nog zaad vormen als de kool is gesneden? Je kan de koolplant gewoon ter plaatse laten staan. De plant groeit verder en gaat bloemstengels aanmaken vanuit de stronk.
Koolgewassen bloeien in het voorjaar op dezelfde moment. Daarom is het moeilijk om het raszuiver te houden. Je kan dit oplossen door slechts één koolsoort in bloem te laten komen.
Planten die een schimmelziekte hebben, laat je niet bloeien en uitzaaien.
In plaats van de planten zichzelf te laten uitzaaien, kan je het zaad verzamelen en op gerichte plekken uitzaaien. Wacht tot de zaden volledig rijp en gedroogd zijn vooraleer te oogsten.
Bij zelfzaai kan je de takken met zaaddozen een knik geven zodat de zaaddozen naar de grond wijzen. De wind doet de rest. Het is een beetje als breedwerpig zaaien.
Na het uitzaaien hark je de grond lichtjes op en kan je de percelen voorzien van een fijn laag compost of wormenmest. Op onverstoorde grond gaan gemakkelijk doorlevende (on)kruiden domineren en dat willen we zoveel als mogelijk vermijden.
Te dicht uitgezaaide planten kan je uitdunnen of gedeeltelijk verplanten zodat ze tot volwaardige planten kunnen uitgroeien.
Zaden kunnen in rust blijven in de grond gedurende één of meerdere jaren en pas daarna gaan kiemen. Dit geldt vooral voor kruisbloemigen. Zaadjes van winterpostelein en veldsla blijven ook in de grond rusten tot augustus of september, de moment dat we normaal deze soorten zaaien.
Soms zaaien de planten zichzelf iets te fors uit. Dan schoffel je gewoon een deel weg dat je niet nodig hebt of je laat het in de winter gewoon als grondbedekking staan.
Heb je ook zin om te experimenteren? Begin dan met enkele soorten te laten uitzaaien. Zo leer je door ervaring of dit iets voor jou is en kan je na verloop van tijd hier soorten aan toevoegen.
Mulchen en spontaan uitzaaien van zaden
Mulchen doe je altijd in dunne lagen waardoor de mulch niet gaat schimmelen en snel wordt verteerd door het bodemleven. Daarom is het geen probleem om planten zich te laten uitzaaien in een gemulchte tuin.
De mulchlaag is trouwens na de winter zo goed als verteerd en zaadjes kunnen dan volop kiemen. Maar ook in de zomermaanden verteert de aanwezige mulch en komen er open ruimtes waar het zaad kan kiemen.
Ook interessant om te lezen:
