Aaltjes worden veel toegepast om schadelijke larven of slakken te bestrijden. Daarom vond ik het tijd om de meest gestelde vragen rond aaltjes eens onder de loep te nemen. Met deze blog krijg je letterlijk alle antwoorden op je vragen rond aaltjes.
Kan je aaltjes of nematoden zien?
Aaltjes zijn kleine, dunne rondwormpjes van 0.1 tot 2.5 millimeter lang, waardoor ze niet met het blote oog waarneembaar zijn. Als je een pakje aaltjes koopt, zie je de aaltjes daarin niet zitten. Ook in water of in potgrond zie je de aaltjes niet. Je ziet de aaltjes wel onder de microscoop als je ze in water hebt opgelost.
Wanneer aaltjes tegen rouwvliegjes worden aangegoten, denken mensen vaak dat ze de aaltjes in de potgrond zien. Het zijn echter de larven van de rouwmugjes die zich soms laten zien nadat je aaltjes hebt toegepast. Het lijkt alsof ze willen ontsnappen aan de aaltjes die hen in de potgrond aanvallen.
Waar komen aaltjes vandaan?
Aaltjes of nematoden komen van nature overal ter wereld voor. Er zijn veel verschillende soorten die zich aan uiteenlopende habitats hebben aangepast.
De meeste aaltjes leven in de bodem, zowel in natuurlijke bodems als tuinen en parken. Ze kunnen ook in allerlei soorten waters overleven (zoetwater en zeewater). Denk bijvoorbeeld aan meren, beken, rivieren en oceanen.
Sommige aaltjes soorten overleven in extreme situaties zoals diep onder zee, in warmwaterbronnen, woestijnen en poolgebieden.
Sommige specifieke aaltjes leven in of op planten. Ze voeden zich met wortels, stengels en bladeren van specifieke planten. Dat kunnen zowel gecultiveerde als wilde planten zijn.
Er zijn nematoden die als parasieten in insecten, zoogdieren, vogels en reptielen leven. Bij deze groep horen de gecommercialiseerde aaltjes die op slakken of larven van insecten parasiteren. De gecommercialiseerde aaltjes werken soortspecifiek en gaan geen schade berokkenen aan andere dieren, vogels of mensen.
Sommige specifieke nematoden kunnen mensen infecteren. In dit geval denken we aan de spoelworm.
Wat doen aaltjes in de grond?
Aaltjes zijn van nature in de grond aanwezig en maken daar, net als alle andere organismen deel uit van het bodemvoedselweb. Ook in de bodem is het een kwestie van eten en gegeten worden. Aaltjes hebben hierin een belangrijke rol te vervullen.
- Organisch materiaal dat we op onze tuingrond aanbrengen wordt verkruimeld door regenwormen, miljoenpoten, duizendpoten en pissebedden. Daarna gaan bacteriën en schimmels met behulp van enzymen de organische restanten verder verwerken en al dan niet ter beschikking stellen aan de plantenwortels. De voedingsstoffen (stikstof en fosfor) kunnen worden gebufferd in de bacteriën en schimmels. Veel nematoden voeden zich met bacteriën en schimmels die in hun structuur stikstof (en fosfor) hebben opgeslagen. De nematoden hebben deze stikstof niet nodig en scheiden die terug uit in de bodem. Zo komt de stikstof ter beschikking van de planten en dragen nematoden dus bij aan het langzaam vrijgeven van opgeslagen voedingsstoffen.
- Aaltjes zorgen, net als regenwormen, voor een betere bodemstructuur. Aaltjes wriemelen door de bodem waardoor ze kleine gangetjes maken die de bodem verlucht.
- Roofnematoden zijn insectparasitaire aaltjes die zich voeden met schadelijke organismen in de grond. Er zijn verschillende groepen roofnematoden die van nature voorkomen. Deze parasiteren op bacteriën, schimmels en andere nematoden. De gecommercialiseerde roofnematoden komen ook van nature in de grond voor. Voorbeelden hiervan zijn Steinernema feltiae (Stenema of Ferlti-care), Steinernema carpocapsae (Carpo-care), Heterorhabditis bacteriophora (B-green) en Phasmarhabditis hermaphrodita (NO-slug).
- Er zijn ook plantparasitaire nematoden, deze voeden zich met plantenwortels. Deze vormen soms in de beroepsteelt een probleem, niet in particuliere tuinen. Het is vaak het gevolg van monocultuur.
Kunnen aaltjes tegen mest?
In het algemeen geldt dat aaltjes het beste floreren in een bodem rijk aan organische materiaal. Wormenaarde, compost of gecomposteerd stalmest (geen vers stalmest) behoren tot die categorie. Door de afbraak van organisch materiaal boemt het bodemleven. Meer bacteriën en schimmels zorgen voor meer voedsel voor de nematoden.
Chemische en organische meststoffen (korrels of vloeibaar) waarin chemisch gebonden stikstof aanwezig is (ureum- of ammonium) zijn schadelijk voor de aaltjes. Te hoge zout- en stikstofgehaltes moeten absoluut worden vermeden. Meststoffen waarin enkel fosfor of kalium aanwezig is, hebben minder negatieve effecten op aaltjes. Fosfor is echter in hoge mate aanwezig in de meeste tuinen waardoor deze meststof niet extra moet worden gestrooid. Het bodemleven kan meststoffen die in de grond zijn opgeslagen beschikbaar maken voor de plantenwortels.
Door het geven van externe meststoffen verander je de bodembiologie wat negatieve invloed heeft op het bodemleven en dus ook op de aaltjespopulatie. Omgekeerd geldt dat het toedienen van organisch materiaal het bodemleven juist boost en daarmee ook de aaltjespopulatie.
Hoe komen aaltjes tot leven?
Net als vele organismen doorlopen aaltjes verschillende stadia van ei tot volwassen aaltje. Na het ei stadium komen er vier larvale stadia. Als je aaltjes koopt, bevinden zich ze in het derde larvestadium. Je koopt dus een levend product. In dit stadium kunnen ze tijdelijk overleven zonder gastheer maar gaan ze wel effectief op zoek naar een prooi om te parasiteren zo vlug ze in de grond terecht komen.
Na het vierde larvestadium ontstaan volwassen aaltjes. Er zijn zowel mannelijke als vrouwelijke aaltjes. Ze paren met elkaar zodat het vrouwtje weer eitjes kan afleggen. In geval van de insectetende aaltjes gebeurt de paring in de gastheer (slak, keverlarve, larve van rouwvlieg) waarin ze leven. Vrijlevende en plantetende aaltjes paren in de bodem.
Kunnen aaltjes zwemmen?
Insectetende aaltjes kunnen niet echt zwemmen zoals vissen maar bewegen zich via het vocht dat rond de bodemkorrels aanwezig is. Dit doen ze door zich als een slang te buigen en te strekken. Al voortbewegend zoeken de insectparasitaire aaltjes hun prooien om binnen te dringen. Ze vinden die doordat de insecten chemische signaalstoffen, kairomonen genaamd, uitzenden. Iets gelijkaardig als feromonen bij motten en vlinders.
Gekochte aaltjes worden eerst opgelost in water om vervolgens hiermee de grond te besproeien. Aaltjes kunnen maximaal enkele uren in de wateroplossing overleven. Ze moeten dus zo snel mogelijk verdeeld worden over de bodem ingeval van een grondbehandeling en over de bladeren van planten ingeval van een bladbehandeling.
Kunnen nematoden schadelijk zijn voor mensen?
Gekochte nematoden zijn onschadelijk voor mens, dier en milieu.
Hoe vaak aaltjes toepassen?
Aaltjes kunnen gebruikt worden voor verschillende schadelijke insecten af te doden zoals slakken, engerlingen, rouwvliegjes, larven van taxuskever en emelten.
Hoe vaak je aaltjes moet toepassen, hangt af van de hoeveelheid schadelijke insecten in de grond en van de levenscyclus van die insecten. Het is dus verschillend naargelang het insect dat je wilt bestrijden.
Larven van rouwvliegjes kan je meestal met één behandeling bestrijden tenzij je heel veel rouwvliegjes hebt, dan moet je nog een tweede behandeling uitvoeren.
Slakken bestrijd je één of twee keer per jaar. Mei en het najaar zijn hiervoor de beste periodes gezien de bodemtemperatuur dan ideaal is.
Engerlingen bestrijd je één keer per jaar maar deze bestrijding houd je wel twee tot vier jaar na mekaar vol
Larven van de taxuskever bestrijd je idealiter in maart en in september. Emelten bestrijd je ook best van september tot half oktober.
Welke maand aaltjes gebruiken?
- In eerste instantie moet het prooidier dat je wilt bestrijden, aanwezig zijn. Het gebruik van Kraunema op het moment dat de larven van taxuskever niet in de grond aanwezig zijn, heeft dus geen zin.
- B-green aaltjes tegen engerlingen werken het best op jonge keverlarven dus is het belangrijk dat de aaltjes gebruikt worden op het moment dat de engerlingen net uit de eitjes komen. Grosso modo is dit voor alle engerlingen soorten tussen half augustus tot eind september. Voor meer specifieke informatie hieromtrent, kijk hier.
- Ingeval van een bladbehandeling ga je aaltjes toepassen op het moment dat jonge larven (coloradokever) of rupsen aanwezig zijn. Dit verschilt uiteraard van soort tot soort.
- Het is belangrijk dat de grond vochtig is en de bodemtemperatuur ideaal. Ook al zijn bijvoorbeeld slakken het hele jaar in de grond aanwezig, je gaat de aaltjes niet toepassen tijdens hittegolven, extreem droge periodes of in de winter.
Hoe lang werken aaltjes in de grond?
Hoe lang aaltjes in de grond overleven hangt af van je bodem. Algemeen kan je stellen dat aaltjes enkele weken tot enkele maanden in de volle grond kunnen overleven. Voor het beste resultaat zorg je voor de ideale bodemomstandigheden.
- Aaltjes hebben een vochtige bodem nodig. Onder droge omstandigheden sterven ze sneller af.
- De bodemtemperatuur ligt idealiter tussen 15°C en 30°C. Te hoge en te lage bodemtemperaturen werken contraproductief. Kijk dus per gecommercialiseerd aaltje welke de ideale bodemtemperatuur is.
- Er moet voedsel aanwezig zijn voor de roofnematoden. Zonder schadelijke insecten, bacteriën en schimmels kunnen ze zich niet voeden en voortplanten.
- Een bodem met een goede bodemstructuur en voldoende organisch materiaal geeft meer overlevingskansen aan de aaltjes. Hierin bevinden zich immers veel bacteriën en schimmels die bijdragen aan hun overleving.
- Nematoden worden op hun beurt gegeten door protozoa (eencellige organismen en andere nematoden) en andere nematoden, wat hun overleving kan beïnvloeden.
Zitten er aaltjes in de potgrond?
Aaltjes kunnen effectief voorkomen in potgrond. Het zijn vooral vrijlevende aaltjes die van nature in potgrond voorkomen. Ze voeden zich met bacteriën, schimmels en algen die in de potgrond aanwezig zijn. Ze zijn onschadelijk voor de potgrond en de planten.
Ook interessant om te lezen:
