kruiden kweken

Kruiden kunnen zowel op de vensterbank, op het terras, in een kas en in volle grond gekweekt worden. Het hangt er maar vanaf hoeveel plaats je hebt!

Waar kweek je kruiden?

basilicum kweken op de vensterbank

De meeste keukenkruiden, evenals vele geneeskrachtige planten, komen uit warme landen rond de Middellandse Zee. Ze hebben al eeuwen de tijd gehad om aan ons klimaat te wennen en doen dat ook meer en meer maar twee dingen kunnen ze echt niet missen: licht en warmte.

Kies daarom steeds de zonnigste plek in de tuin of tegen het huis om je kruiden te kweken. Geen enkel kruid kan in diepe schaduw onder bomen overleven. Ook tochtige hoeken moeten vermeden worden evenals slechte lichtcirculatie doordat ze dicht op elkaar staan. De beste resultaten bekom je als je de kruiden plant in een omgeving die het natuurlijke biotoop benadert.

Lichte, humusrijke grond die goed water doorlaat is een goede basis voor kruiden die van nature vaak op droge rotshellingen of steppeachtige plaatsen groeien. Teveel voedsel en te veel water is schadelijk voor de meeste kruiden. Kruiden die zich goed voelen op zonnige, arme plekken zijn onder andere rozemarijn, tijm, lavendel, oregano, wijnruit, salie, hysop, citroenkruid, bonekruid, marjolein, citroenmelisse, koriander en venkel.

Sommige kruiden groeien bij ons ook in het wild, in weiden, langs beken of in wegbermen. Deze planten vragen een meer vochtige, voedselrijke standplaats zoals zij in de natuur gewoon zijn. Kruiden die van inheemse wilde planten afstammen zijn onder andere zuring, lepelblad, barbarakruid, bijvoet, absintalsem, engelwortel, kleine pimpernel, pepermunt, bieslook,karwij, lievevrouwbedstro en snijselderij.



Kruiden buiten kweken

Binnenshuis of op de vensterbank

Kruiden zijn niet gemaakt om continue binnen in huis te overleven, tenzij je met extra belichting zou werken maar dat is niet ecologisch.

Kruiden kunnen wel binnen opgekweekt worden maar gaan na de nachtvorst best naar buiten. Vlakbij een beschutte zuidmuur kan je op de vensterbanken brede kruidenbakken plaatsen of als je meer ruimte hebt, kun je een verplaatsbare kruidentuin maken in potten, brede bloembakken of houten bakken op het terras.

Ook een zonnige zuidwesthoek is geschikt. Hoe groter de containers zijn, hoe meer ruimte de wortels hebben en hoe weelderiger de kruiden kunnen uitgroeien. Zet kruiden dus nooit in een klein recipiënt met weinig potgrond want dan kan de plant niet overleven, laat staan uitgroeien.

Je kan aparte bakken of potten voorzien voor de éénjarige en de meerjarige kruidensoorten. Het voordeel door deze te scheiden, is dat de meerjarige kruiden kunnen afgedekt worden in een strenge winter.

Eénjarige kruiden zijn tuinkers, kervel, dille, bernagie, postelein, marjolein, basilicum, bonekruid en peterselie. Enkele geschikte vaste kruidenplanten voor in bakken zijn salie, tijm, dragon, oregano, hysop, citroenmelisse en pepermunt. Het staat erg mooi en aangenaam als je de kruiden in de bakken afwisselt met eenjarige bloemen. Oostindische kers, afrikaantjes, geurgeraniums, anjers en reseda zijn zeker opties.

Zorg voor voldoende drainage in de potten en bloembakken via openingen onderaan in de pot of bak. Leg over de gaten wat potscherven, kiezelstenen of wat hydrokorrels om verstopping van de gaten te voorkomen.

Zoals reeds gezegd kan teveel water dodelijk zijn voor de plant. Houd er wel rekening mee dat aarde in potten sneller opdroogt dan in volle grond! Ook wind doet de aarde in potten snel opdrogen. Giet ’s morgens of ’s avonds maar niet in de volle zon.

Meer en meer worden kruiden gebruikt als decoratieve planten. Laurierboompjes, lavendel soorten, mirte en rozemarijnstruiken staan mooi als kuipplant op je terras.

Een kruidentuin in volle grond

De klassieke, zuiderse kruiden hebben ten minste zes uur direct zonlicht per dag nodig. Kies dus een plek die groot genoeg is om aan de behoeften van jouw kruiden te voldoen.

Indien je ook kruiden wilt planten die een voedselrijke, vochtige standplaats vereisen, kies je daarvoor een andere plaats in je tuin. Je kan overwegen om een deel van de kruiden te verwerken in je groentetuin of aan de rand van je groentetuin te plaatsen (afhankelijk of er meer zon of schaduw is). Een bed van 1 m breed aan de rand van de groentetuin biedt al voldoende ruimte voor de kruiden.

Overblijvende kruiden worden best samen geplaatst in de kruidentuin, ze vormen dan het ‘geraamte’ van de beplanting. Deze blijven lange tijd op dezelfde plaats staan en zijn dankzij hun blad en bloei ook decoratief.

Randen kunnen afgewerkt worden met lagere kruiden zoals tijmsoorten. Tussen de vaste kruiden blijft er plaats om éénjarige kruiden zoals peterselie, basilicumsoorten, postelein, koriander en kervel te zaaien of planten.

Je kan er echter ook voor kiezen om deze eenjarige kruiden in de groentetuin te zaaien op het perceel van de bladgewassen omdat ze daar meer vocht en voeding hebben. Peterselie, postelein, kervel en winterpostelein lenen zich hier goed voor. Een ander voordeel hierbij is dat je automatisch aan teeltwisseling doet, wat voor éénjarige kruiden toch wel belangrijk is. Dit merk je o.a. aan peterselie: als hij te lang op dezelfde plaats moet groeien, gaat hij achteruit.

Als je een kas hebt, verkies dan om basilicumsoorten in de kas te zaaien en te planten. Daar gedijt deze soort het best, zeker als de zomer nat en koud is. Koriander gedijt goed in pot en niet in een kas omdat de plantjes daar zeer snel opschieten, wat maakt dat je meerdere keren moet herzaaien.

Sommige struikvormige kruiden zoals lavendel, hysop, citroenkruid, heiligenkruid (niet eetbaar) en lage alsemsoorten kunnen ook als haag geplant worden. Je kan ze dan als haag langs bedden of paden zetten wat je groentetuin meer structuur geeft. Ze kunnen gesnoeid worden zoals andere vaste planten.

De bodem moet dus licht zijn en goed draineren. Indien dit niet het geval is, kan je de drainage verbeteren door toevoeging van organisch materiaal zoals wormencompost of zelfgemaakte compost of de structuur van de bodem verbeteren met lavagruis. Je kunt ook verhoogde bedden gebruiken om de drainage te bevorderen. Indien je tuin in een gebied met kleigrond gelegen is, kan je best de kruiden in potten of bakken kweken.

tip kruiden

Kruiden vertoeven het liefst op een neutrale of kalkrijke bodem met een pH tussen 6,5 en 7,0.



Extra bemesten met organische korrelmest of kunstmest is absoluut uit de boze. Overbemesting zal meer groei veroorzaken, maar zal de concentratie van essentiële oliën doen afnemen en de kruiden minder smaakvol maken.

Kruiden in de siertuin

nuttige insecten en kruiden

Heb je geen groentetuin maar wil je toch de kruiden in volle grond kweken, is er de mogelijkheid om ze tussen de sierplanten te zetten. Heb je nog een plaatsje vrij tussen enkele heesters of rozen, gebruik het voor de gepaste kruiden. Zo kan je het aangename aan het nuttige koppelen.

In een vaste planten border passen voorin campanula’s, duizendblad, salie, lavendel, wijnruit, hysop en balsemkruid. Bij de middelhoge en hoge planten op de achtergrond kunnen bergamotplant, venkel, engelwortel en lavas groeien. Langs de rand van de border kunnen tijmsoorten, bieslook of bonenkruid geplant worden.

Goudsbloemen, Oostindische kers, kaasjeskruid variëteiten en bernagieplanten behoren zowel tot zomerbloeiers als oeroude geneeskrachtige kruiden. De grens is hier vaag maar ze passen uiteraard perfect in de siertuin. Bovendien worden op deze manier massa’s bijen en andere nuttige insecten aangetrokken.

Thema kruidentuin

Je kunt ook een kruidentuin maken in een specifiek thema zoals:

  1. Keukentuinen beplant met kruiden die worden gebruikt bij het koken (tijm, salie, basilicum, dragon, dille).
  2. Kruidentuinen die meer focussen op geur, waaronder munt, geurende geranium, citroenmelisse en rozemarijn.

Het is jouw kruidentuin! Zolang je geen competitie invoert, kan je elk gewenst thema maken. Het enige dat er echt toe doet, is dat je ervan geniet.

Basisprincipes metgezelplanten

Veel kruiden worden gebruikt als begeleidende planten in groente- en bloementuinen. Dit is gebaseerd op de overtuiging dat bepaalde planten, wanneer ze bij elkaar in de buurt zijn, voor beide partijen voordelig zijn. De gunstige of afremmende eigenschappen van kruiden ten opzichte van hun buren worden veroorzaakt door de geur en door de afscheidingsproducten van de wortels.

Basilicum in bloei bijvoorbeeld trekt honingbijen aan die nodig zijn om tomaten te bestuiven, je kan ze dus best samen in een kas plaatsen. Het is bekend dat knoflook veel tuinplagen afschrikt. Bieslook kan worden geplant als een rand rond rozentuinen om de zwarte vlekkenziekte te verminderen.

Veel kruiden (dille, duizendblad, rozemarijn, koriander) zullen ook een aantrekkelijk leefgebied bieden voor nuttige insecten die helpen de plaagpopulaties onder controle te houden.

De bekendste tuinroofdieren Lieveheersbeestjes (Adalia bipunctata) voeden zich met bladluizen (tot 100 stuks per dag) en een breed scala aan andere zachtaardige plagen, mijten en insecteneieren.

zwarte bonenluis voorkomen met bonekruid

Dit zijn de Do's

  • Plant korte, schaduwtolerante planten onder hogere, bossige planten.
  • Wanneer je zonminnende planten mengt, plaats je grote aan het noordelijke uiteinde van het perceel en kleintjes aan de zuidkant, zodat iedereen zon krijgt.
  • Plant kruiden in de hele tuin, vooral basilicum, munt, salie en dille.
  • Plant Cosmos en Franse of Mexicaanse goudsbloem hier en daar in en bij de tuin om ongedierte af te weren.
  • Doe hetzelfde met bieslook, knoflook of uien behalve in de buurt van of tussen bonen.
  • Bonenkruid langs de rand van een bed bonen beschermt de bonen tegen zwarte luis.
  • Lavendel beschermt rozen tegen luis.
  • Oostindische kers houd bloedluis en zwarte luis weg van vruchtbomen als hij onder de bomen wordt gezaaid.
  • Boerenwormkruid als randbeplanting in de moestuin weert mieren en ongedierte.
  • Dille is een goede buur van komkommer maar ook bij worteltjes en uien staat deze plant graag.
  • Peterselie groeit goed langs tomaat.
  • Oostindische kers en mierikswortel zijn gunstig als randbeplanting van aardappelen.

Hier zijn de Don'ts

  • Meng dille niet met tomaten of met wortels.
  • Plant geen knoflook, uien of bieslook met bonen.
  • Venkel vermengt zich niet goed met de meeste andere planten. Bewaar het in een eigen hoek. Zeker niet langs karwij zetten.
  • Pepermunt groeit niet goed naast kamille.
  • Citroenmelisse niet laten groeien naast Bergamot.
  • Absintalsem hindert veel andere planten dus zet hem ook in een apart hoekje of maak er een haagje van.
  • Zet geen peterselie naast kropsla.

De lijst van ‘groene buren’ is hiermee niet afgesloten…
Houd er rekening mee dat de metgezellen heel dicht bij elkaar moeten worden geplant om enig effect te hebben. Metgezelplanten zijn ideaal voor kleine tuinen waar planten dicht bij elkaar worden gekweekt en er weinig ruimte is.

Lees de volledige kruidentuin gids in pdf

kruiden boek

Lees de volledige kruidentuin gids

Inleiding kruidentuin gids

1) Kruiden in de geschiedenis

2) Kruiden zaaien

3) Kruiden kweken

4) Ziekten en plagen in de kruidentuin

5) Grond klaarmaken voor kruiden

6) Kruiden vermeerderen

7) Overwinteren kruiden?

8) Kruid of onkruid?

9) Tips en tricks rond kruiden

10) Kruiden oogsten en bewaren