Wat zijn invasieve plantensoorten (exoten)?
Exoten zijn uitheemse plantensoorten die door de mens verspreid worden en zich vestigen in gebieden of landen waar ze oorspronkelijk niet voorkwamen. Exoten kunnen zichzelf in stand houden in de nieuwe gebieden zonder hulp van de mens. Meestal zijn exoten niet schadelijk maar een aantal zijn dat wel.
Bijvoorbeeld de afgelopen eeuwen kwamen 2000 uitheemse plantensoorten Vlaanderen binnen waarvan er ongeveer 50 soorten als schadelijk worden beschouwd.
Net als bij plantensoorten zijn er invasieve dierensoorten en micro-organismen. Denk maar aan de Aziatische hoornaar, de Canadeze gans en Chineze wolhandkrabben.
Wat doen exoten?
Exoten komen in een nieuw gebied of nieuw land terecht waar ze niet eerder groeiden. In normale omstandigheden zijn er tal van insecten en rupsen die de planten eten, bacteriën en schimmels die zich op de planten vestigen en concurrerende plantensoorten waardoor ze geen groot terrein kunnen innemen. Hiervan hebben deze uitheemse plantensoorten echter geen last. Het mankeren van natuurlijke vijanden is dus het probleem.
Het gevolg is dat exoten snel kunnen groeien en sterk kunnen uitbreiden. Bovendien kunnen ze zich gemakkelijk verspreiden via zaden, wortelstokken of omdat de plant in stukjes brokkelt waarbij elk stukje terug wortel schiet.
Uitheemse invasieve soorten kunnen zo sterk groeien dat ze ondoordringbare struwelen vormen in de natuur waardoor waardevolle inheemse planten en dieren verdwijnen. Ze hebben een grote negatieve impact op onze biodiversiteit. Sommige soorten berokkenen ook schade aan gebouwen, leidingen of infrastructuur.
Maar de grootste schade wordt berokkend door invasieve exotische oever- en waterplanten. De dichte plantengroei verduistert het onderliggend water. Inheemse plantensoorten worden hierdoor verdrongen. Maar er ontstaat ook zuurstofgebrek. Hierdoor sterven vissen en wordt de ontwikkeling van watersalamanders geremd.
Wat kan jij doen tegen exoten?
Je kan op verschillende manier helpen om de verspreiding van invasieve plantensoorten te voorkomen:
- Informeer je goed vooraleer je je tuin aanlegt en kies liefst voor inheemse planten. Vind je een bepaalde uitheemse plant toch onmisbaar in je tuin, check dan of het geen invasieve plantensoort is. Invasieve soorten zullen je tuin trouwens snel overwoekeren.
- Gooi geen planten of tuinafval in de natuur. Snoei je planten of haal je bepaalde planten uit je siertuin, haksel ze en gebruik ze als mulch. Als je geen hakselaar hebt, doe ze naar het milieupark of in de GFT-bak.
- Leg uw vijver niet aan in de buurt van waterlopen en gebruik geen invasieve waterplanten.
- Gooi na het reinigen van je vijver, de plantenrestanten niet in de natuur. Gooi geen overtollige waterplanten uit je aquarium of vijver in waterlopen of natuurlijke vijvers.
- Vermijd om water of slijk te verplaatsen naar natuurlijke gebieden. Door grondverplaatsingen waarin wortelstokken of zaden aanwezig zijn, ontstaan nieuwe haarden in andere gebieden.
- Vaak gebeurt de verspreiding ook onbewust. Bijvoorbeeld tijdens het reizen blijven zaden, planten of besmette aarde aan ons voertuig of schoenen plakken. Vandaar dat je in Nieuw-zeeland zwaar gecontroleerd wordt op propere bergschoenen als je het land binnen komt. Vaak brengen we exoten ook binnen door uitheemse planten te kopen waar de invasieve planten als onkruid in de potplanten groeien.
Top 12 van invasieve vaste planten
- Japanse duizendknoop (Fallopia japonica), in bloemsierkunst polygoonstok genoemd
- Rimpelroosgroep (Rosa rugosa)
- Dwergmispel (Cotoneaster spp.)
- Bastaardduizendknoop (Fallopia Bohemica)
- Mahonie (Berberis aquifolium)
- Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera)
- Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)
- Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina)
- Trosbosbes (Vaccinium corymbosum)
- Hemelboom (Ailanthus altissima)
- Struikaster (Baccharis halimifolia)
- Zijdeplant (Asclepia syriaca)
Welke vaste planten prefereren?
Als je je tuin aanlegt, kan je je eigen groen paradijs creëren met inheemse planten. Dit heeft vele voordelen:
- Je planten groeien beter als ze de juiste biotoop krijgen. Meer lezen over de juiste plantenkeuze?
- Door de juiste plantenkeuze trek je natuurlijke vijanden aan die je helpen je planten gezond te houden. Meer biodiversiteit zorgt voor minder plagen.
- Misschien wil je met je tuinplanten vlinders of hommels aantrekken? Kijk dan bij onze top 10 vlindervriendelijke planten en onze top 10 hommelvriendelijke planten. De artikels omvatten zowel eenjarigen, wilde planten, vaste planten, struiken en bomen om vlinders of hommels en bijen aan te trekken.
- Of je houdt van vogels en wil zoveel mogelijk vogels in je tuin spotten. Dat kan door te kiezen voor planten die vogels het liefst hebben. Hier vind je onze top 10 van vogelvriendelijke planten.
- Misschien wil je wel een zelfpluktuin aanleggen met inheemse bloemen?
- Met je kleine of grote tuin geef je de biodiversiteit een boost. Als we dit allen samendoen, creëren we een biodiverser land.
Top 10 van invasieve waterplanten en oeverplanten
- Witte spirea (Spiraea alba)
- Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides)
- Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora)
- Kleine waterteunisbloem (Ludwigiga peploides)
- Smalle en verspreidbladige waterpest (Elodea spp.)
- Hydrilla (Hydrilla verticillata)
- Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum)
- Watercrassula (Crassula helmsii): nog minder bekend maar enorm invasief
- Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum)
- Ongelijkbladig vederkruid (Myrophyllum heterophyllum)
- Grote kroosvaren (Azolla filiculoides) en dwergkroos (Lemna minuta)
Welke waterplanten prefereren?
- Moerasspirea (Filipendula ulmaria)
- Grote kattestaart (Lythrum salicaria)
- Gele lis (Iris pseudacorus)
- Pijlkruid (Sagittaria sagittifolia)
- Middelste waterrononkel (ranunculus aquatilis)
- Dotterbloem (Caltha palustris)
- Glanzig fonteinkruid (Potamogeton lucens)
- Waterlelies (Nymphaea spp.)
- Hoornblad (Ceratophyllum demersum)
- Aarvederkruid (Myriophyllum spicatum)
Een deel van deze informatie komt van Agentschap voor natuur & bos en de Universiteit van Wageningen.
