Er zijn twee wegen te bewandelen: jaarlijks nieuwe organische stof toevoegen en zorgen dat de organische stof die aanwezig is, efficiënt gebruikt wordt. Hoe meer organische stof, hoe meer bodemleven immers!
Nieuwe organische stof toevoegen aan de bodem
Er zijn veel verschillende manieren om organische stof aan onze bodem toe te voegen. Dit is ook nodig want doordat we planten kweken, wordt er ook veel organische stof verbruikt. Kwestie is om het percentage organische stof dus op peil te houden.
Wat kunnen we allemaal doen?
Verse dierlijke meststoffen gebruiken
Alle dierlijke, verse meststoffen (geen zakken organische meststoffen) zoals paardenmest, stalmest, kippenmest zijn goed. Heb je dus dieren en heb je de weiden niet bespoten met onkruidverdelgers, dan kan je de meststof zonder problemen gebruiken.
Het meest interessant is om deze dierlijke meststoffen te verwerken in de composthoop en nadien de compost te mulchen.
Inwerken van dierlijk meststoffen wordt afgeraden want daarvoor moet er gespit worden en dat remt het bodemleven en versnelt de afbraak van organisch materiaal. Zie hieronder bij ‘niet meer spitten in je tuin, enkel nog woelvorken’.
Compost en wormenaarde gebruiken
Zelfgemaakte compost of wormenaarde zijn de meest ideale bodemverbeteraars voor onze tuin, rijk aan micro-organismen, mineralen en sporenelementen.
Wormenaarde kan je aankopen of zelf maken als je je een wormentoren en wormen aanschaft.
Alle info rond composteren vind je hier.
Alle info over wormenaarde vind je hier.
Groenbemesters zaaien
Een andere manier om organische stof in de bodem te verhogen, kan door jaarlijks groenbemesters in te zaaien. Ze zorgen ervoor dat de grond bedekt blijft en produceren ondertussen massa’s organische stof.
Als je voor een vorstgevoelige groenbemester kiest, vriest deze af in de winter en kan je de restanten (als die overblijven) gewoon bij elkaar harken en op de composthoop doen.
Meer info over groenbemesters lees je in ons blog van juli 2020.
Bokashi maken
Bokashi maken lijkt op composteren maar is toch een verhaal apart.
Bokashi maak je door bij organisch afval effectieve micro-organismen (‘bokashi-starter’) te doen waardoor het organisch afval gaat fermenteren.
Dit moet gebeuren in afgesloten containers of een wachthoop die afgesloten wordt van de lucht. Het organisch afval moet in kleine stukjes worden gedaan.
Hoe kleiner de stukken, hoe meer contact tussen de effectieve micro-organismen en het organisch materiaal wat uiteraard het fermentatieproces bevordert. De structuur breekt beter af.
Na fermentatie kan de bokashi op de komposthoop gedaan worden of rechtstreeks in de grond worden ingewerkt.
De effectieve micro-organismen in de bokashi zorgen voor de productie van enzymen, organische zuren, vitaminen en anti-oxidanten. Bokashi stimuleert effectief een levende bodem.
Hier kan je alles lezen over Bokashi.
Lavameel en kalkmeststof strooien
Lavameel en kalkmeststof zijn twee bodemverbeteraars die het bodemleven activeren maar tevens invloed hebben op de afbraak van organische stof in de bodem.
Let dus op dat je nooit teveel kalkt of de PH (zuurtegraad) van de bodem niet te veel verhoogd want dit zal de organische stof sneller doen afbreken dan nodig. En dat willen we net niet!
Als je meer info wilt rond bekalken, lees dan hier verder.
Beter dan kalken, is lavameel gebruiken.
Lees hierover in onze blog ‘Zeewierkalk is achterhaald, bekalk je grond met lavameel!’
Daar waar vulkanen uitgebarsten zijn en de grond is bedekt geweest met lava, ontstaan de meest vruchtbare bodems.
Lavagronden zijn zeer rijk aan mineralen. Lavameel is bijna een wondermiddel, heel eenvoudig maar onderwaardeert door gebrek aan kennis hierover.
Lavameel is een zacht gesteentemeel dat de zuurtegraad verhoogt waardoor het bodemleven explosief kan ontwikkelen.
Maar er is meer...
Door toediening van lava komen er essentiële (d.w.z. absoluut noodzakelijk voor onze gezondheid) sporenelementen in de grond terecht.
Sporenelementen en mineralen zijn zouten die voortkomen uit de aarde, uit gesteenten. Als ze kunnen worden opgenomen door de planten, komen er terug voldoende mineralen in de groenten en vruchten terecht.
Ten gevolge van meer dan 100 jaren chemische bemesting, zijn er geen mineralen meer (demineralisatie) in de landbouwgrond. Daardoor komen er geen mineralen in de vruchten terecht en krijgen wij ook geen mineralen binnen via de voeding. En dat is nefast voor onze gezondheid.
Gebrek aan mineralen merken we aan de smaak. Diegenen onder jullie die biologisch kweken, zullen al gemerkt hebben dat de eigen gekweekte groenten veel intenser van smaak zijn dan gekochte groenten, zelfs veel smakelijker dan gekochte biologische groenten.
Dat heeft alles te maken met de aanwezigheid van mineralen in de grond.
En laten het nu net de micro-organismen (het bodemleven dus) zijn die sporenelementen en mineralen kunnen omzetten in bruikbare voedingstoffen.
De natuur is zo perfect!
De afbraaksnelheid van organische stof in de grond vertragen
Hier kun je drie belangrijke maatregelen nemen:
Houd je tuinbodem blijvend bedekt via mulchen
We weten ondertussen dat het niet goed is om de grond bloot te laten liggen. Dit geldt voor alle gronden en in alle seizoenen.
Ook de natuur zorgt spontaan dat de grond bedekt wordt met eenjarige en meerjarige kruiden indien we niet wieden. De natuur werkt perfect dus dit gebeurt niet voor niets!
Nuttige schimmels en micro-organismen zitten in de bovenste grondlaag met name daar waar veel zuurstof, warmte en voeding aanwezig is. Door de grond te bedekken met mulchsel, wordt het bodemleven gestimuleerd en gaan deze beestjes het mulchsel aan de oppervlakte composteren.
In vakterminologie spreken we niet van mulchen maar van ‘maaimeststof’. Eenvoudig gezegd, gaat het om groene planten, oogstresten van groenten, kruiden of gras, die we ergens afsnijden of afmaaien en als mulchlaag aanbrengen op andere plaatsen in de tuin.
Door te mulchen geef je veel voeding aan het bodemleven. Ze verwerken deze mulchlaag tot opneembaarbare voedingsstoffen voor de planten en bouwen een humuslaag op.
Heel groen maaisel is stikstofrijk terwijl droge materialen zoals hooi, dorre bladeren en stro veel koolstof bevatten. Hakselhout is rijk aan mineralen.
Door elk jaar je grond met groene planten te mulchen, ga je dus automatisch bemesten. Zelfs zware kleigronden moeten op termijn niet meer gespit worden omdat ze dankzij een rijk bodemleven een goede bewerkbare bodemstructuur hebben gekregen.
Tegelijk wordt op deze manier de grond beschermt tegen erosie en uitdroging en kan men heel veel tuinafval recycleren.
Tip: Geef zoveel mogelijk oogstresten terug aan de bodem. Tomatenloof dat wordt gesnoeid, teveel rucola of sla, boontjesloof enz. mag allemaal als mulchsel terug gegeven worden aan de tuingrond. In de natuur sterven planten af en komen de afgestorven planten terug als organisch materiaal in de bodem terecht. Als wij oogsten, voeren wij het organisch materiaal af en verarmen we de bodem. Vandaar het belang om dit jaarlijks aan te vullen anders verarmt de grond.
Niet meer spitten in je tuin, enkel nog woelvorken!
Alle levende organismen hebben zich aangepast aan hun plaats in de grondlaag. In de bovenste grondlaag zitten schimmels en bacteriën die zuurstof nodig hebben, zij zorgen ervoor dat er humus gevormd wordt en voedingstoffen ter beschikking komen voor de planten.
Wat gebeurt er nu als we spitten en de grond omkeren?
De organismen die in de bovenlaag leven komen dieper in de grond terecht waar ze door zuurstofgebrek afsterven. Tegelijk komen de organismen die dieper in de grond leven, bovenaan terecht waar ze sterven aan ultraviolette licht dat ze niet verdragen.
Na het spitten sterft dus het grootste deel van het bodemleven af en kost het hen veel energie en lange tijd om hun populatie weer op te bouwen. En dan is er een seizoen voorbij en gaan we terug spitten!
Een slecht idee dus als we het bodemleven willen stimuleren.
Maar er is nog een reden waarom we beter niet spitten.
Door te spitten brengen we meer zuurstof in de grond. Meestal spitten we om vers stalmest of compost in de grond in te werken.
De combinatie van beiden, zuurstof en ingewerkte compost of stalmest zorgt voor een explosieve toename van bacteriën en micro-organismen in de bodem. Dat lijkt toch prima?!
Maar we spitten op het moment dat er nog geen planten groeien in de tuin dus de vrijgekomen voedingsstoffen kunnen niet worden opgenomen door de afwezige planten. In een bodem met slechte structuur zullen ze zelfs uitspoelen en zijn ze verloren.
Door te spitten krijgen we een overstimulatie in de bodem die maakt dat zelfs humus kan afgebroken worden als er onvoldoende organische stof ter beschikking staat van de massa micro-organismen. Op die manier kan onze bodem met de jaren serieus verarmen in plaats van verrijken.
WOELVORKEN IS BETER...
Woelvorken is echt beter! Door te woelvorken ga je de bodem uiteraard ook verstoren maar veel minder.
Schimmels en aerobe bacteriën blijven ter plaatse, je gaat de grond enkel verluchten. Deze ingreep kan zich veel sneller herstellen.
We hebben twee types woelvorken ter beschikking.
Pas steeds vruchtwisseling toe
In de groentetuin en kas is het noodzakelijk om vruchtwisseling toe te passen. Dit wil zeggen dat je vermijd om dezelfde groenten op dezelfde plaats te telen maar ze roteert zodat pas na jaren dezelfde soort teelt op die plaats terug keert.
Vruchtwisseling zorgt voor een optimaal gebruik van de voedingsstoffen in de bodem en is een preventieve maatregel tegen ziekten en schimmels.
Om vruchtwisseling goed te kunnen toepassen, is het noodzakelijk dat je een teeltplan op maakt. Tips en tricks voor het maken van een teeltplan vind je hier.
In de siertuin doen we uiteraard niet aan vruchtwisseling maar moet je vooral zorgen voor biodiversiteit.
Biodiversiteit in planten zorgt voor biodiversiteit in de bodem en in de omliggende biotoop. De tijd om enkel strakke tuinen te creëren met buxus en taxus zou stilaan moeten verdwijnen en plaats maken voor tuinen met wilde planten, een bloemenweide, een grasland met klaver, een stapelmuurtje en een gezellig plekje om te genieten.
The Soil Story
Ben ook jij gebeten door de bodemmicrobe? Dan is de internationale beweging 'The Soil Story' misschien iets voor jou.
Kom er aan de hand van o.a. filmpjes meer te weten over het wereldwijde bodemverhaal!
