Pompoen is een zoete vrucht die vaak als groente in de keuken wordt gebruikt: in stoofgerechten, als pompoensoep, pompoenjam of -taart, en je kunt er zelfs pompoenwafels mee maken, en nog veel meer. Er zijn veel verschillende rassen en plantensoorten beschikbaar. Mijn voorkeur gaat uit naar Hokkaïdo-rassen (Japanse rassen). Deze blijven klein, maar hebben een stevig, dieporanje vruchtvlees. De schil van Hokkaïdo-pompoenen kan variëren van lichtgroen, groen tot oranje.
Ook de flespompoenen zijn niet te versmaden. Ze zijn diep oranje van kleur, vast van structuur, zoet en nootachtig. Flespompoenen bewaren nog beter en langer dan de Hokkaïdo pompoenen.
Waar pompoenen kweken?
Pompoenen vragen een zonnige, humusrijke standplaats. Vandaar dat pompoenen op composthopen weelderig groeien. Ze gedijen ook in halfschaduw als ze minimum zes uur zonlicht per dag hebben. Pompoen planten in de schaduw is echt af te raden gezien de planten bij gebrek aan zonlicht onvoldoende uitgroeien en daardoor weinig of geen vruchten dragen.
Door pompoenen in de hoogte te kweken, nemen ze weinig plaats in beslag. Pompoen laten klimmen kan gemakkelijk aan een schutting, een muur of een schuin dak. Tegen een muur plaats je dan best een klimrek of een raster.
Pompoenen in pot of moestuinbak kweken kan ook als de bak voldoende diep is en humusrijk. Voorzie hiervoor een pot of bak van minstens 40 liter per plant. Pompoensoorten met kleine vruchten geven de meeste opbrengst in potten. je kan de pot of bak aan een schutting zetten zodat ze pompoen planten kunnen klimmen.
Pompoenen in de moestuin horen thuis op het vak van de vruchtgewassen. Zie hiervoor bij Vruchtwisseling, een must voor elke moestuin en kas.
Hoe pompoenen kweken?
Pompoen voorzaaien:
Het gemakkelijkst is de pompoenen te zaaien in een zaaibak of in een potje. Je kan ook rechtstreeks in volle grond zaaien. In het laatste geval leg je telkens 3 zaden samen in een driehoekje. De beste plant laat je nadien staan.
Nadelen van rechtstreeks zaaien in volle grond:
- Net opkomende plantjes kunnen afgegeten worden door slakken, ze zijn verzot op dit jonge groen!
- Als de grond te nat is, kunnen de zaden in volle grond gemakkelijk rotten.
Vanaf half april kan je voorzaaien in een koude kas of in potjes binnenshuis. Om pompoenpitten te zaaien moet de temperatuur redelijk constant blijven; minimum 18°C overdag maar 20°C is beter. Ook 's nachts mag het niet te hard afkoelen. Pompoenplanten zijn al na drie weken klaar om uit te planten. Zaai ze dus niet te vroeg.
De zaden worden 2 cm diep in de potgrond gestoken. De punt van het zaad moet naar beneden wijzen omdat hier de wortels uitgroeien. Je bevochtigt de potgrond éénmalig en wacht dan met gieten tot de kiemplantjes zichtbaar zijn. Pompoenzaden kiemen al na een week bij voldoende warmte. Hoe je best zaait, lees je hier. Je kan uiteraard ook pompoenplantjes kopen in een tuincentrum als je er maar enkele nodig hebt.
Je kan pompoenpitten bewaren om te zaaien. Je spoelt het pompoen zaad eerst af en laat het vervolgens drogen op keukenpapier. Pompoensoorten kruisen echter gemakkelijk onder elkaar en met courgetten. Je kan dezelfde pompoensoort uit eigen zaad enkel verkrijgen als twee soorten op 750 meter van elkaar stonden.
Pompoenplantjes verspenen:
Zo vlug de plantjes enkele echte blaadjes hebben, mag je ze verspenen. Meng in de potgrond bokashi-starter voor een goede doorstart. De planten hebben voldoende licht nodig om sterk uit te groeien. Anders krijgen ze zwakke, spichtige stengels. De wortelkluit en potgrond moet tijdens de opkweek vochtig blijven.
Pompoen planten:
Vooraleer je de plantjes buiten zet, moet je ze eerst afharden. Afharden is noodzakelijk om de verschillen in temperatuur op te vangen tussen binnen en buiten. Buiten wordt er geplant vanaf half mei, het is belangrijk dat de grond voldoende is opgewarmd. Je kan de grond op voorhand voorzien van een goede mulchlaag. Dit warmt de bodem op en zorgt voor organische voeding.
Bij pompoenen rekenen we een plantafstand van 1 m op 2 m tenzij de planten omhoog geleid worden. In het laatste geval kan je ze op 1 m van elkaar planten. Je giet de potten voor het planten goed. Ideaal is in het plantgat een mengeling te doen van wormenaarde, oenosan en gewone tuinaarde. Na het planten de grond lichtjes aandrukken rond de plant.
Bemesten van pompoenen
Pompoenen groeien op alle gronden als ze voldoende humus hebben. Compost en wormenaarde kan als mulchlaag worden gestrooid in de geulen of rond de planten evenals verteerd stalmest. Moest je zure grond hebben, is bekalking nodig maar de meeste gronden zijn over bekalkt. Bijmesten met organische of chemische meststoffen is niet nodig.
Ingeval je pompoen in pot kweekt is het wel belangrijk om regelmatig de plant bij te voeden. Je kan dit doen met extra wormenaarde bovenop de pot toe te voegen.
Hoe pompoenplant verzorgen?
Pompoen bloemen bestuiven
Op een pompoenplant tref je zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen aan. De mannelijke bloemen staan op een lange steel, de vrouwelijke bloemen aan een bolvormig vruchtbeginsel. Als je voldoende bijen en hommels in je buurt hebt, zullen de bloemen door hen bestoven worden.
Worden de bloemen niet bestoven? Dan kan je een handje helpen door met de mannelijke bloem zachtjes over de stamper van de vrouwelijke bloem te wrijven. Dit moet in de vroege voormiddag gebeuren want de vrouwelijke bloemen zijn maar enkele uren per dag open. Bestuif de drie eerste vrouwelijke bloemen aan de plant. Pompoenen die niet bevrucht zijn, worden rot of verschrompelen. Naast een gebrek aan bestuivers kan de bestuiving ook mislukken bij te koud of te warm weer, of als het stuifmeel van slechte kwaliteit is.
Snoeien
Pompoenen snoeien wordt meestal niet gedaan. Als je ze in mei-juni uitplant, hebben ze voldoende tijd om te groeien en hoeft er niet gesnoeid te worden. Heb je de pompoenen nog in juli uitgeplant, kan je best wel snoeien om nog enkele goede vruchten te krijgen. Je knipt de takken terug tot 2 bladeren verder dan de vrucht en verwijdert de zijscheuten die geen vruchten dragen. Op die manier groeien de vruchten sneller. Ook alle nieuwe vrouwelijke vruchten die aan de plant komen, moeten verwijderd worden.
Gieten
Pompoenplanten hebben veel water nodig om goed te groeien. Het beste is om in de ochtend water te geven, zodat de planten gedurende de dag kunnen opdrogen. Om te voorkomen dat ik de hele plant nat moet maken, plant ik de pompoenen in anti-slakkenringen. Zo worden de jonge planten niet door slakken aangevreten, en kan ik de planten heel de zomer via de anti-slakkenringen aan de basis water geven.
De planten regelmatig bespuiten met oenosan doet de watergift die nodig is in de zomer met 75 % dalen omdat de bladeren veel dikker worden dankzij de Oenosan behandelingen. Samen met een actieve bodembiologie ontwikkel je op deze manier een sterk wortelgestel bij de planten. Ook mulchen met wormenmest of compost, maakt dat de bodem niet zo snel uitdroogt.
Wieden
Mulch de open ruimte tussen de pompoenplanten met gemaaid gras en bladeren. Dit beperkt het wieden tot een minimum en activeert het bodemleven.
Wanneer pompoenen oogsten?
Pompoenen oogst je wanneer ze rijp zijn. Maar wanneer zijn pompoenen precies rijp? Je herkent het aan het steeltje dat de pompoen met de groene stengel verbindt. Zodra dat kleine steeltje bruin en gerimpeld is, kun je de pompoen oogsten. Als je te vroeg oogst, smaken ze flauw en bewaren ze niet goed. Oogst je ze te laat en hebben ze nachtvorst gehad, dan geldt hetzelfde.
Om de pompoenen te oogsten, snij je de verdroogde steeltjes op 3 centimeter los van de plant. Pompoen plukken is lastig. Vaak breekt het steeltje los van de vrucht waardoor de vrucht beschadigd wordt.
Mannelijke pompoen bloemen kunnen tijdens de groei van de pompoenen geoogst worden om in de keuken te verwerken. De vrouwelijke bloemen herken je aan de kleine pompoen die eraan zit. Die laat je hangen. Meestal groeien er veel meer mannelijke pompoenbloemen dan vrouwelijke waardoor je er voldoende kan plukken.
Pompoen bewaren
Hoe lang pompoen bewaren, hangt af van verschillende factoren. Ik kan meestal een aantal pompoenen bewaren tot het jaar daarop in mei als de nieuwe pompoenplanten klaar staan om uit te planten. Waar moet je op letten om pompoen te bewaren?
- De pompoensoort speelt een rol: flespompoen kan je het best bewaren, vervolgens de Japanse pompoenen. Reuzenpompoenen bewaren het minst lang.
- Oogst als de steeltjes bruin en verrimpeld zijn
- Oogst de pompoenen in een droge periode
- Oogst voor de eerste nachtvorst
- Laat de pompoenen vervolgens drogen door ze op een luchtige, koele plaats te leggen
- Verhuis de vruchten naar hun definitieve bewaarplaats. 8 tot 12°C is de ideale bewaartemperatuur maar tot 18 °C gaat ook nog.
- Controleer de pompoenen op rotte plekken. Begint een pompoen te rotten, kan je ze verwerken of invriezen.
Ziekten en plagen van pompoen
Pompoenen zijn gemakkelijke planten die niet snel ziek worden. De meest voorkomende ziektes zijn witziekte en slakken op pompoen.
Witziekte op pompoen
Witziekte of echte meeldauw is een schimmel. Aan de bovenkant van de bladeren ontstaan witte vlekjes. Echte meeldauw begint meestal eind juli-begin augustus. Vochtige en warme lucht zijn ideale kweekomstandigheden voor witziekte. De schimmel verspreidt zich via sporen met de wind naar andere planten en overwintert op afgestorven plantendelen die blijven liggen.
Preventief en curatief: oenosan regelmatig vernevelen op de pompoen bladeren maakt ze sterk en weerbaar tegen schimmels. Begin hiermee zo vlug de planten 40 cm groot zijn en herhaal dit om de twee weken.
Oenosan bestaat uit 100 % gemalen calcietgesteente en zorgt dat het calciumgehalte in de plant verhoogd wordt waardoor de bladeren dikker en harder worden.
Slakken bij pompoen
De grootste belager is de naaktslak die verzot is op de jonge blaadjes en de bloemen van pompoenen. Wil je meer weten over slakken?
Preventief: Enkele weken voor het aanplanten kan je de bodem behandelen met No-slug om de slakkenpopulatie in de grond af te doden. Dit heeft enkel zin als je de volledige moestuin behandelt en niet enkel rondom de pompoenplanten. Slakken leven immers verspreid in heel de moestuin en worden aangetrokken door de geur van de pompoenplanten.
Curatief: Plaats anti-slakkenringen over de pompoenplanten als je ze in de volle grond plant. Hierdoor kunnen de planten zonder problemen doorgroeien. Als je de anti-slakkenringen het hele seizoen rond de planten laat staan, kan je ook heel gericht water geven via de slakkenringen. Ik vond dat super gemakkelijk!
Bladluis op pompoen
Bladluis zijn kleine, gekleurde insecten die plantensappen zuigen aan de groeipunten of aan de onderkant van bladeren. Bladluizen komen maar af en toe op pompoenen voor. Plantjes die tijdens de opkweek bladluis krijgen, hebben te weinig licht en te veel warmte of teveel meststof gekregen.
Planten die in de volle grond bladluis krijgen, staan vaak in vers stalmest geplant.
Preventief: Om bladluis op pompoen te voorkomen, gebruik je best compost, wormenaarde of verteerd stalmest als bemesting.
Curatief: Om bladluis op pompoen te bestrijden, gebruik je larven van lieveheersbeestjes Adalia of larven van gaasvliegjes Chrysopa. Gebruik liever geen pyrethrum, Neemolie of Spinosad omdat dit middel niet selectief werkt en ook nuttige insecten afdoodt.
Spint op pompoen
Kasspint is een piepkleine spintmijt van enkele millimeters groot, beige-bruin van kleur met twee donkere vlekken aan de zijkanten van het lichaam. Ze zuigen aan de onderkant van de bladeren, wat aan de bovenkant gele vlekjes veroorzaakt. Na verloop van tijd verkleuren de bladeren volledig vaalgeel en ontstaat er spinsel tussen de bladeren..
Preventief: spuit om de drie weken oenosan en/of Microferm om de planten te versterken tegen plagen.
Curatief: Gebruik Forni-mite om de spintplaag in een vroeg stadium onder controle te krijgen. Bij een zware aantasting, gebruik je beter Chrysopa. Als je op het einde van het seizoen last zou krijgen van spint, kan je de planten beter opruimen. Niet op de composthoop gooien maar mee geven met de GFT-bak.
Witte vlieg op pompoen
Witte vlieg zijn kleine, witte vliegjes van 0.5 mm groot. Ze zuigen plantensappen aan de onderkant van de bladeren. Samen met het plantensap worden suikers opgenomen. Het teveel aan suikers scheidt de witte vlieg terug uit. Hierdoor worden de bladeren plakkerig, men noemt dit honingdauw. Bij een zware aantasting gaat er op de suikers een zwarte schimmel groeien. Wil je meer weten over witte vlieg?
Witte vlieg kan op pompoen voorkomen maar dit is eerder uitzonderlijk. In principe moet je dit niet bestrijden op pompoenen. Gebruik oenosan en/of Microferm om de planten te versterken.