Komkommer is een langwerpige, waterachtige vrucht die bijna altijd rauw wordt gegeten. Iedereen kent waarschijnlijk de schijfjes die tijdens zomerse barbecues op het buffet staan, maar we zouden de plant onrecht aandoen door enkel deze toepassing te vermelden. Komkommers vind je namelijk ook terug in tzatziki, gazpacho of oosterse wokschotels.
Komkommers behoren tot de komkommerfamilie (Cucurbitaceae) waartoe ook augurken, meloenen, pompoenen en courgetten behoren. Je hebt komkommers met gladde schil of komkommers met stekels. Dit hangt af van het ras dat je kiest.
Behalve gewone komkommers heb je tegenwoordig ook snack komkommer. Deze mini-komkommer blijft kleiner (10 tot 15 cm) maar is handig om als snack mee te nemen. De teelt verloopt hetzelfde als bij gewone komkommers, ze nemen over het algemeen minder plaats in.
Zijn augurken en komkommers hetzelfde?
Ja, eigenlijk zijn augurken en komkommers dezelfde vrucht. Er zijn rassen met kleine, stekelige vruchten die voor de augurkenteelt gebruikt worden en langere, gladde rassen voor de komkommerteelt, maar genetisch gezien kan je beide vruchten amper van elkaar onderscheiden. Behalve het verschil in ras, is het enige andere verschil de oogsttijd.
Bij de teelt van augurken worden de vruchten meteen na het afsterven van de bloem geoogst terwijl men de vrucht bij komkommer laat uitgroeien tot hij +/- 450 gram weegt.
Waar komkommer kweken?
Komkommers, zeker de lange gladde komkommers worden het best in een kas of een tunnel gekweekt. De plant komt van nature uit subtropische streken en je merkt dat hij zich helemaal thuis voelt in het tropische klimaat van een kas. Dat merk je trouwens ook aan de vruchten; komkommers die achter glas gekweekt worden zijn gemiddeld groter en smaakvoller dan zijn gelijken die buiten groeien.
Er zijn echter ook komkommerrassen die in open lucht kunnen worden gekweekt. Ze lijken dan meer op augurken, ze zijn korter en dikker en hebben een minder gladde schil. Komkommers in de moestuin kweken kan in een platte bak. Komkommerplant in pot kweken kan ook maar dan moet je hem van voldoende voeding voorzien en in de hoogte leiden. Om buiten komkommers te kweken moet je wel een warme zomer hebben en de meest zonnige plek in je tuin uitkiezen om hem te planten.
In totaal moet je rekenen op een ruimtebeslag van 2 m² per plant. De plant kan in principe 3 meter hoog groeien, maar gelukkig kan je hem ook terug naar beneden begeleiden, waardoor een constructie van 2 meter hoogte volstaat. Om aan de consumptie van een gemiddeld gezin te voorzien volstaan één à twee planten.
Komkommer zaaien
Komkommers hebben 20 tot 22°C nodig om te kiemen, daarom worden komkommers altijd voorgezaaid. Komkommer voorzaaien doe je binnenshuis op een plek met veel lichtinval. Zo moet je de potten niet continu omdraaien omdat jouw planten richting het vensterraam aan het groeien zijn. Heb je een goed plekje gevonden? Dan kan je aan de slag gaan met volgend stappenplan:
- Gebruik bloempotjes die dieper zijn dan 10 cm. Diepe houders laten de planten toe om goed uit te groeien.
- Vul de potjes met zaai- en stekgrond. Je kan ook gewone potgrond mengen met wit zand. Gewone potgrond is af te raden, omdat die te compact en voedselrijk is. Hierdoor kan komkommer zaad sneller beschimmelen of gaan jonge plantjes te snel groeien, wat ze vatbaarder maakt voor allerlei ziektes.
- Daarna maak je in de zaai- en stekgrond putjes van +/- 2 cm diep en vul je elk putje met een zaadje. Omdat komkommerzaadjes slecht kiemen zaai je minstens dubbel zoveel zaadjes als het aantal plantjes dat je nodig hebt. Moesten er teveel komkommerzaadjes kiemen dan kan je nog steeds de sterkste planten selecteren voor de verdere opkweek.
- Bedek de zaadjes met een laagje zaai- en stekgrond en duw de bodem lichtjes aan.
- Tot slot bevochtig je de grond voorzichtig met een plantenspuit of een gietertje. Geef opnieuw water als je merkt dat de bodem droog begint aan te voelen.
Wanneer komkommer zaaien?
Het heeft geen zin om komkommer heel vroeg in het seizoen te zaaien. De planten kunnen pas in de kas of buiten geplant worden als de ijsheiligen gepasseerd zijn. Als de planten te lang binnen moeten staan, worden ze gemakkelijk ziek.
Zaai komkommers voor in de kas tussen eind maart en half april. Voor buiten of in een koude bak wacht je tot half april om komkommer voor te zaaien. De zaden kiemen na een week als ze voldoende warm staan.
Meestal heb je maar één of twee komkommers nodig en loont het niet de moeite om komkommer te zaaien. Daarom dat veel mensen een kommerplant kopen.
Komkommer verspenen
Komkommers houden niet van verspenen. Het is daarom beter om de komkommerplant te laten opgroeien in de potjes waarin je ze gezaaid hebt en ze daarna meteen naar hun definitieve standplaats te verplanten. Om deze reden is het belangrijk om komkommerzaad per zaadje in voldoende grote containers te zaaien.
Komkommer uitplanten
Komkommer hebben warmte nodig. Bij gebrek aan warmte gaan de planten slap vallen en afsterven, precies alsof ze water te kort hebben maar ze hebben warmte te kort. Daarom is het aangewezen om komkommerplanten ten vroegste half mei-begin juni in de kas te planten. Om komkommer in de moestuin te planten, wacht je zeker tot begin juni tenzij het een heel warme zomer is.
- Maak een plantgat dat dubbel zo groot is als de potjes waarin ze zijn opgekweekt. Voorzie een plantafstand van 1 meter tussen elke plant als je meerdere komkommer planten zet.
- Vul het gat voor de helft met humusrijke bemesting (zie “voedingsstoffen voor komkommer”) en vul het verder op met uitgegraven aarde.
- Vervolgens duw je de grond na het planten goed aan en verhoog je de grond een beetje rond de plantenstengel. Hierdoor komt het water bij het gieten niet rechtstreeks in contact met de plant. Dit is belangrijk om stengelrot te vermijden.
Voedingsstoffen voor komkommer
Komkommer vraagt een warme, luchtige bodem met een organische bemesting. Rijipe compost, gecomposteerd stalmest of wormenaarde komt hiervoor in aanmerking. Onverteerde stalmest moet je in het najaar op de bodem aanbrengen zodat het gedurende de winter kan rijpen. Verteerde stalmest en compost kan je als mengeling gebruiken. Indien je geen compost of stalmest ter beschikking hebt, kan je een bodemmengeling maken van 1/3e wormenaarde, 2/3e potgrond en een schepje lavameel om de komkommers in te planten.
In de loop van het groeiseizoen blijf je de bodem mulchen met gemaaid gras of plantenresten zodat er steeds voedsel ter beschikking is voor het bodemleven.
Als je bodem nog niet optimaal is, kun je bijvoeden met onze plantaardige plantenvoeding Vega N7. Vooral bij het kweken in potten is het belangrijk om elke 14 dagen extra voeding toe te dienen. VegaN7 kan zowel via aangieten als vernevelen worden toegepast, waarbij vernevelen de voorkeur heeft voor een optimale opname door de plant.
Wil je meer weten Link naar FAQ itemover een gezonde bodem?
Komkommerplanten verzorgen?
De verzorging die een komkommerplant nodig heeft, is beperkt.
Komkommerplant opbinden
Er zijn verschillende manieren om komkommers te begeleiden tijdens hun groei. De één gebruikt bamboestokken, de ander touwen en sommigen een metalen raster. Bamboestokken zijn ons inziens niet ideaal. Door hun gladde oppervlak kunnen de hechtranken van komkommers zich hier niet goed aan bevestigen.
Voor buitenteelt raden wij aan om een metalen raster naast de plant te plaatsen. Bij kasteelt kan je werken met spandraden die aan de zijkant van de kas worden bevestigd.
Komkommer planten gieten
Komkommers hebben veel water nodig; bij hoge temperaturen mag je om de twee dagen gieten. Om schimmel te vermijden, kan je gebruik maken van een doorgeknipte fles die je met de teut in de grond steekt. Hierin giet je water. Zo blijft er geen water bovenop de bodem liggen maar trekt het meteen de grond in. Wil je liever gieten zonder doorgeknipte fles, giet dan ’s morgens. Zo kan de plant goed opdrogen in de loop van de dag.
Kas verluchten
Bij een groentekas laat je de ramen vanaf eind april best dag en nacht open staan tenzij het nog zou vriezen. De wind zorgt voor een lagere luchtvochtigheid in de kas waardoor er minder kans is op schimmelvorming. Om dezelfde reden plant je komkommerplanten op één meter afstand van elkaar of van andere gewassen.
Komkommer dieven
Er wordt vaak aangeraden om een komkommerplant te snoeien. Ik doe het echter nooit, noch bij buitenteelt, noch bij teelt in de kas. Ook zonder snoeien heb je voldoende opbrengst met één of twee planten en het spaart je een hoop kopzorgen.
Een komkommerplant dieven doe ik evenmin. Dieven zijn zijscheuten die groeien tussen de hoofstengel en zijstengels. Men verwijdert de dieven zodat er voldoende energie gaat naar de andere plantdelen. Een komkommerplant groeit echter zo snel dat het niet uitmaakt of je al dan niet dieven verwijderd.
Wieden
Je kan onkruidgroei beperken door de bodem rond jouw komkommerplanten af te dekken met mulchmateriaal zoals compost, wormenaarde, grasmaaisel, bladeren,…. Een ander voordeel van mulchen is dat je minder snel water moet geven, omdat er minder water uit een afgedekte bodem verdampt.
Wanneer komkommer oogsten?
Komkommer oogsten doe je op het moment dat ze lengte hebben zoals je ze in de winkel koopt. Gele komkommer heeft te lang aan de plant gehangen. Eigenlijk oogsten we de komkommer onrijp als hij een groene kleur heeft. De gele kleur wijst op een rijpe komkommer. Hij smaakt dan echter zurig en is niet meer lekker.
Door regelmatig te oogsten en geen te grote komkommers te laten hangen, gaan zich meer vruchten vormen. Als de steel van de vrucht begint uit te drogen, ben je te laat met oogsten. Knip de vrucht dan toch nog af zodat de plant hier geen energie meer aan verliest.
Komkommer bewaren?
Komkommer kunnen een kleine week bewaard worden op een donkere, koele plaats. Bewaar komkommer niet in de koelkast. De koude zorgt ervoor dat de komkommer al na enkele dagen slap wordt.
Komkommer kweken uit komkommer
Komkommer kweken uit zaad van je eigen komkommers is geen goed idee. Komkommers kruisen heel gemakkelijk met andere rassen en met augurken. Gebruik je je eigen zaad, zal je nooit dezelfde komkommers hebben als het jaar voordien. Zaden van hybride-rassen geven ook altijd minder kwaliteit dan de oorspronkelijke planten.
Komkommer ziektes
Meeldauw op komkommer, witziekte op komkommer
Meeldauw of witzieke is een schimmelziekte die gemakkelijk voorkomt op komkommerplanten, meestal naar het einde van het groeiseizoen. Je herkent echte meeldauw aan de witte pluisvormige structuur die ontstaat op de bladeren. Verluchting van de kas tijdens de teelt is essentieel.
Als je vaak last hebt van echte meeldauw, kan je preventief werken met Oenosan. Oenosan bestaat uit gemicroniseerd calcietgesteente en gaat de bladstructuur verharden. Het beste resultaat bekom je door Oenosan om de twee weken te vernevelen over de planten.
Spint op komkommer
Spint is één van de meest voorkomende ziektes bij komkommerachtigen. Spintmijten, ook wel kasspint genoemd, zuigen aan de onderkant van de bladeren plantensappen op. Lege plantencellen zorgen voor vergeling van het blad. Een lichte aantasting herken je aan de gele puntjes op de bladeren. Op dat moment moet je ingrijpen, anders ben je te laat want spint kan zich zeer snel uitbreiden!
Bij een zware aantasting vergelen de bladeren volledig en gaan ze op termijn zelfs verdrogen. Bij dergelijke aantasting vormen de spintmijten ook webben tussen de bladeren waarlangs ze zich verplaatsen naar andere delen van de plant of naar andere planten. De webben kunnen de volledige plant op termijn inpakken.
Wat doen tegen spint?
- Goed verluchten zonder tocht te veroorzaken is essentieel. Spint ontstaat het snelst op tochtplekken.
- De kas voldoende beschaduwen om hoge temperaturen te vermijden. Te droge lucht in de kas bevordert spint.
- Oenosan als bladmeststof regelmatig spuiten om de planten weerbaar te maken vanaf de aanplant en om de twee weken herhalen. Zo versterk je de plant van binnenuit.
- Bij een beginnende aantasting: Gebruik Phyto-mite of Forni-mite om de spintplaag in een vroeg stadium onder controle te krijgen. Heb je elk jaar last van spint, gebruik dan Soni-mite preventief vanaf de planten in de kas geplant zijn.
Witte vlieg op komkommer
Witte vlieg is een klein wit vliegje (motje eigenlijk) dat komkommer kan aantasten. Het zuigt zoals alle insecten plantensappen uit de bladeren. Het teveel aan suikers dat de witte vliegen daarbij opnemen, scheiden ze terug uit. Hierdoor worden de bladeren plakkerig en groeit hierop een zwarte roetdauwschimmel.
Hoe witte vlieg bestrijden?
Als je elk jaar last hebt van witte vlieg, hang dan al vanaf januari gele vangplaatjes in je kas omhoog. Hiermee vang je de overwinterende volwassen witte vlieg weg. Merk je dat de witte vlieg toch op je planten is geland, zet dan bij een beginnende aantasting sluipwespen uit.
In de kas kan je witte vlieg bestrijden met Encarsia of Eretmocerus sluipwespen. Encarsia is de meest gebruikte sluipwesp. Bij hoge temperaturen is Eretmocerus aanbevolen. De sluipwespen parasiteren op de witte vlieg larven dwz dat de sluipwespen eitjes leggen in de larven van de witte vlieg. De larven sterven daardoor af en in de dode larven ontwikkelen zich nieuwe sluipwespen in plaats van witte vliegen.
Op het moment dat je de eerste witte vliegen vaststelt, zet je idealiter de sluipwespen uit. Zo krijgen ze de aantasting snel onder controle.
Sluipwespen kunnen in de zomer ook buiten gebruikt worden maar witte vlieg vormt buiten meestal geen groot probleem. Buiten kan je ook gele vangplaatjes ophangen tussen de komkommerplant.
Trips op komkommer
Trips zijn kleine zuigende insecten die komkommerplanten ernstig schade kunnen toebrengen. Zowel volwassen tripsen als larven zuigen aan de onderkant van de bladeren. Hierdoor ontstaan bruin-beige verdroogde plekken op het blad en bruine verkurkte lijntjes op de komkommers.
Volwassen tripsen kan je vroegtijdig wegvangen met blauwe vangplaten of blauwe vangplaatjes . Om de larven aan te pakken, zet je best een koker roofmijten tegen trips, Neoseulus cucumeris uit. Deze roofmijten voeden zich met de eitjes en de jonge larven van trips. Net als bij witte vlieg is het essentieel om de aantasting snel op te sporen en de nuttige insecten bij een beginnende aantasting uit te zetten.
Heb je een zware aantasting van trips, gebruik dan Cucumeris roofmijten in combinatie met Orius roofwantsen.
Magnesiumgebrek komkommer
Als komkommerplanten een tekort aan magnesium hebben, wordt hun groei geremd. Typisch beeld van deze gebreksziekte: de nerven blijven groen maar bladweefsel tussen de nerven vergeeld. Het begint met gele plekken om vervolgens uit te breiden over het totale bladoppervlak.
Magnesiumgebrek heeft meestal te maken met een onbalans in je bodem. Zorg voor een goede bodemstructuur met voldoende organisch materiaal zodat de bodem de juiste voedingsstoffen kan ter beschikking stellen aan de planten.
Het is essentieel om je bodem regelmatig te verrijken met sporenelementen. Een grote variatie aan sporenelementen is aanwezig in lavameel. Je kan lavameel verstuiven over de planten met onze poederverstuiver of lavameel in het plantgat inwerken bij het aanplanten van de komkommerplant.
Verwelkingsziekte bij komkommer
De verwelkingsziekte Fusarium oxysporum is een schimmelziekte die vooral de wortels en vaatbundels van planten aantast, wat leidt tot verwelking en afsterving van de plant.
Deze schimmel komt vaak voor in de bodem en kan jaren overleven, zelfs zonder een waardplant. De infectie wordt bevorderd door stressfactoren zoals slechte bodemstructuur (te nat en te ondoordringbare grond), hoge temperaturen en door de planten altijd op dezelfde plaats te kweken.
Bescherming
- Zorg voor voldoende vruchtwisseling en teel komkommer slechts om de 4 jaar op dezelfde plaats.
- Zorg voor een goede doorlaatbare bodem.
- Zorg ervoor dat de hoofdstengel bij het water geven zo droog mogelijk blijft. Dit kun je bereiken door de grond rondom de stengel wat op te hogen, of door water te geven met behulp van een afgesneden plastic fles, waarbij je het water via de tuit rechtstreeks bij de wortels giet.